Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından Yükseköğretim Kurumları Sınavı (2024-YKS) yerleştirme sonuçları açıklandı. Buna nazaran, Türkiye’deki üniversitelerin lisans ve ön lisans programlarına 987 bini aşkın aday yerleşti.
Üniversiteye yerleşen öğrencilerin bir kısmı konut ve yurt arayışına başladı. Bunun yanı sıra temmuz-ağustos ayları, yıl içerisinde en çok kiralık konut muahedesi yapılan periyotlar ortasında gösteriliyor.
Gayrimenkul hukuku uzmanları ve tüketici dernek temsilcileri, AA muhabirine yaptığı açıklamada, öğrenciler ve ailelerin kira ve yurt kontratı imzalarken dikkat etmeleri gereken noktalar konusunda ikazlarda bulundu.
“FATURALARI KENDİ ÜZERİNİZE YAPIN”
Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Ali Güvenç Kiraz, son yıllarda uyuşmazlıkların artması nedeniyle sulh hukuk ve icra mahkemelerinin kiracı ve konut sahibi ortasındaki davalarla dolduğunu belirterek, bu davalar için mecburî arabuluculuk düzenlemesinin getirildiğini anımsattı.
Gelinen noktada konut sahiplerinin, yeni kiracıyı istedikleri vakit çıkarabilmek için boş yahut tarihli tahliye taahhüdü istediğini lisana getiren Kiraz, “Hatta birtakım mal sahiplerinin ileride istediği vakit kapattırabilmek ve kiracıyı caydırabilmek için su, elektrik ve doğal gaz faturasını kendi üzerine yaptığını görebiliyoruz.” dedi.
Kiraz, DASK poliçesi yahut rastgele bir kontrat olmadığı için kiracının abonelikleri üzerine alamadığını ve olumsuz bir durumda hak talep edemediğini anlattı.
KİRA KONTRATI IMZALARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN 7 HUSUS
Ali Güvenç Kiraz, mesken sahibi ile kira kontratı yaparken kiracıların dikkat etmesi gereken 7 hususu şu halde sıraladı:
“Birincisi, kiracı kesinlikle ve kesinlikle yazılı kira kontratı yapmalı. Kelamlı kira mukavelesine prestij edilmemeli. İkincisi, kiracı, kira kontratıyla birlikte imza attığı tarihte meskenin DASK poliçesini kesinlikle almalı. Üçüncüsü, taşınmaza ait elektrik, su ve doğal gaz üzere tüm genel abonelik hizmetleri kiracı üzerinden yapılmalı. Dördüncüsü, kiracı asla boş tahliye taahhüdü düzenlememeli. Şayet bu türlü bir şey düzenlenecekse tahliye tarihi net olmalı. Beşincisi, kiracı, kira bedeli ve kullanım kaynaklı vergiler dışında hiçbir verginin ve yan sarfiyatların kendisine ödetilmesini kabul etmemeli. Emlak vergisi, ecrimisil ödemesi ve taşınmazın aynından kaynaklanan vergileri mal sahibi ödemelidir. Kiracı yalnızca kullanım kaynaklı ödemeleri yapmalıdır.”
Kiraz, dikkat edilmesi gereken 6’ncı mevzuya ait, “Kiracıdan en fazla 3 aylık depozito talep edilebilir. Bu bedel taşınmazda hasar olmaması ve aidatların ödenmesi halinde iade edilecektir. Depozito, mukaveleye aksi bir durum yazılmaması halinde son yeni kira bedeli üzerinden ödenir.” formunda konuştu.
Paylaşımlı konutlara değinen Kiraz, “Dikkat edilmesi gereken 7’nci husus, ‘öğrenci meskeni üzere paylaşımlı kullanılacak konutlarda tüm kiracıların kontrata imza atması’ gerekiyor. Tüm taraflar imza atmazlarsa mal sahibi alt kiralama savıyla tahliye talep edebilir. Paylaşımlı mukaveleye imza koyan taraf öteki kiracıların taşınmazdan tahliyesini sağlatabilir.” tabirlerini kullandı.
EV SAHİBİNİN YA DA KİRACININ ÖDEYECEĞİ KALEMLER
Kiraz, kira kontratına “taşınmazın mülkünden kaynaklı yatırım bütçesinin tüm kalemlerinin mal sahibince ödenmesi” konusunun eklenmesi gerektiğini vurguladı.
Burada vakit zaman kiracı ile mülk sahibi ortasında sorun yaşanabildiğine dikkati çeken Kiraz, “Mesela asansörün değiştirilmesi mülk sahibinin, bakım fiyatı kiracının, kombi değiştirilmesi mülk sahibinin, bakımı kiracının sorumluluğundadır. Binanın boyanması ve güçlendirilmesi mal sahibine aitken, bahçe ve etraf bakımı fiyatlarını kiracı öder. Apartman görevlisinin maaşı kiracıya, kıdem tazminatı mal sahibine aittir. Örnekleri çoğaltabiliriz.” diye konuştu.
Sözleşmelerde bu konuların açıkça belirlenmesi durumunda kiracının, kira tespit davasına maruz kalmadan yasal artışı uygulayarak 5 yıl boyunca oturmaya devam edebileceğini bildiren Kiraz, “Ayrıca 1+10+1 yani 12 yıl boyunca direkt tahliye tehdidiyle karşı karşıya kalmayacaktır. Burada kirasını vaktinde ödemesi ve yasal artışı yanlışsız biçimde yapması kıymetli.” açıklamasında bulundu.
Kiraz, mal sahibinin konuta gereksinimi olduğunu belgelemesi, mülkün satılması, kiracının borcunu ödemeyip iki kez ihtara maruz kalması ve temerrüde düşmesi, taşınmazı kullanılamayacak biçime sokması ve mukaveleye asıllı halde karşıtlıklar yapması halinde tahliyenin mal sahibinin hakkı olduğunu vurguladı.
“YURT İLE ÖĞRENCİ ORTASINDAKİ MUAHEDE TÜKETİCİ SÖZLEŞMESİDİR”
Ali Güvenç Kiraz, yurtta kalacak öğrencilerin dikkat etmesi gereken bahislere işaret ederek, öğrenciler ile yurt işletmeleri ortasındaki muahedenin kira mukavelesi değil, tüketici mukavelesi olduğunu söyledi.
Yargıtayın yurt mukavelelerindeki öğrenciyi tüketici olarak kabul ettiğini belirten Kiraz, “Yurt, yönetmelikte belirlenen disiplin durumları oluştuğunda ve haklı sebeplerin varlığı halinde öğrencinin kontratını feshedebilir. Öğrenci de yeniden haklı sebepler varsa yahut aldığı hizmet ayıplı ise (yurt kontratında yazılı olan oda niteliklerinin gerçekleşmemesi, yemeklerin sağlıklı, hijyenik ve pak olmaması gibi) mukaveleyi feshedebilir.” sözlerini kullandı.
“AILE DIŞINDA MESKENDE KALACAK VARSA KONTRATTA BELİRTİLMELİ”
Gayrimenkul Hukuku Enstitüsü Başkanı Ali Yüksel de konutun satılması halinde yeni malikin kiracıyı tahliye etmesi hakkı bulunduğunu vurgulayarak, “Bu riski kaldırmak için, kira mukavelesinin tapuya şerh edilmesinde fayda vardır. Şerh, kiracıyı koruyacaktır.” dedi.
Konut sahibinin kendisinin yahut çocuklarının gereksinimi için talepte bulunmayacağının husus olarak yazılabileceğini kaydeden Yüksel, “Sözleşmede, kira artışına ait yıllık oran belirtmek yerine ‘devletin kira oranında artış yapılacaktır’ tabiri artışla ilgili ileride yaşanacak tartışma ve davaları engelleyecektir.” diye konuştu.
Yüksel, kira mukavelesinde, aidat kavramının içine nelerin dahil olduğunun açıkça belirtilmesi gerektiğini söz ederek, “Evde mukaveleye imza atan kimse ve ailesi dışında kalacak kişi varsa bunlar belirtilmeli. Aksi takdirde tahliye davası açılabilir.” ihtarında bulundu.
En fazla 3 aylık kira bedeli kadar alınabilecek depozitonun vadeli bir hesapta tutulmasının zarurî olduğuna işaret eden Yüksel, kiracının erken tahliye halinde meskeni tutanakla teslim etmesinde yarar olduğunu söyledi.
Yüksel, “Tahliye taahhütnamesi vermeden kiraya vermeyen mülk sahipleri için bu taahhüt, kontratla tıpkı anda yahut evvel verilirse geçersiz olacaktır. Bu türlü bir durumda kontrattan sonra çabucak ihtar çekilerek geçersizlik ileri sürülmesi yararlı olacaktır.” tabirlerine yer verdi.
ÖZEL YURT MUKAVELESİ İMZALARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Tüketiciler Derneği Genel Başkanı Levent Küçük de öğrencilerin üniversitelerine en yakın yurtları tercih etmesi gerektiğini belirterek, “Özel yurtlara gidip görmeden, fizikî ve yeme-içme imkanlarını, kalınacak odaları, etüt salonlarını görmeden mutabakat yapmasınlar.” diye konuştu.
Yurt kontratının güzel incelenmesi gerektiğini vurgulayan Küçük, şu ikazlarda bulundu:
“Özellikle yurt değiştirirken, yani özel yurttan devlet yurduna geçme hakkı kazanıldığında yahut kiralık meskene geçme halinde cezai kuralların ne olduğu ve ne çeşit yaptırımlar uygulanacağı kesinlikle öğrenilmeli, bu durum mukavelede karar altına alınmalı. Zira öğrenci mukavelesi devam ederken kamu yurtlarına yahut kiralık meskene geçerek kontratını feshederse işletme öğrenciden geri kalan hizmet bedelini tahsil edebilir. Bu hususlara dikkat edilmelidir. Şayet kontratta kendilerine zorla imzalatılmak istenen unsurlar varsa ‘yasal haklarım gizli kalmak kaidesiyle imzalıyorum’ yazarak ve mukaveleye şerh düşerek imza atsınlar.”
Küçük, yurdun aylık ve yıllık fiyatları ile yapılacak artışların açıkça belirtilmesi gerektiğini tabir ederek, ödeme sonrası kesinlikle fatura alınması gerektiğinin altını çizdi.
Herhangi bir meseleyle karşılaşılması halinde Ticaret Bakanlığının vilayet müdürlükleri ve tüketici derneklerinden bilgi alınabileceğini anlatan Küçük, yasal hak arayışında tüketici hakem heyetlerine başvurulabileceğini kelamlarına ekledi.
“GÖRMEDİĞİNİZ KONUT İÇİN KAPORA GÖNDERMEYİN”
Gayrimenkul Pazarlama ve Satış Profesyonelleri Derneği (GAPAS) Başkanı İsmail Özcan ise öğrencilerin heyecanından istifade etmek isteyen berbat niyetli kimselerin olabileceğini belirterek, “Evleri kesinlikle taşınmaz ticareti yetki dokümanı olan emlakçılar vasıtasıyla kiralasınlar. Görmedikleri daire için kapora göndermesinler.” dedi.
Kiralık konut arzının kısıtlı lakin bugünlerde talebin canlı olduğunu lisana getiren Özcan, “Bu nedenle kiracı adaylarının süratli olması gerekiyor. Tüm alternatiflere bakılmalı, iskanı alınmış ve toplu taşıma akslarına yakın konutlar tercih edilmeli, tadilat yapılacaksa kiradan düşülüp düşülmeyeceği ve aidat sayıları öğrenilmeli.” sözlerini kullandı.