Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Kolu Öğretim Üyesi ve Prof. Dr. Tuncer Karpuzoğlu Organ Nakli Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ömer Özkan, Organ ve Doku Bağışı Haftası nedeniyle organ bağışının değerine dikkati çekti. 2022 yılı Kasım ayı prestijiyle 317 nakil yapıldığını açıklayan Prof. Dr. Özkan, “Dünyanın en çok nakil yapan ülkesiyiz fakat bağış yapan ülkesi değiliz. Beşerler, ‘Cana can katın, can olun’ üzere cümlelerin manasını başına gelene kadar anlamıyor” dedi.
Organ yetmezliği nedeniyle hastaların ömrünün kısaldığını, hatta hayatını kaybettiğini belirten Prof. Dr. Özkan, bu hastalar için tek dermanın organ nakli olduğunu söyledi. Türkiye’de 22 binin üzerinde kişinin organ ve doku nakli için beklediğini aktarırken, 20 bine yakın böbrek, 1000’in üzerinde karaciğer, çok sayıda akciğer, kalp ve ince bağırsak nakli için bekleyen hasta olduğunu belirtti.
AÜ Prof. Dr. Tuncer Karpuzoğlu Organ Nakli Enstitüsü’nde 2022 yılı Kasım ayı prestijiyle 317 nakil yapıldığını açıklayan Prof. Dr. Özkan, 163’ü canlı, 21’i kadavradan olmak üzere toplam 184 böbrek nakli, 38’i canlı 10’u kadavradan olmak üzere 48 karaciğer nakli, 82 kornea nakli ve 3 kalp nakli yapıldığını söyledi.
Prof. Dr. Ömer Özkan, şunları söyledi:
“Ülkemizde, dünyada çabucak hemen en yüksek oranda organ nakilleri yapılıyor. Bu bizi gururlandırıyor. Bu ülkede organ nakilleri yapılabiliyor, organ nakli için finans sağlanabiliyor. Tek problemimiz; bu nakilleri canlı vericilerden yapıyor olmamız. Kadavradan bağışların artırılması gerekir ki; canlıdan yapılan nakillerde büsbütün sağlıklı insanın bedeninden bir parçayı alıp, o beşere en az ziyan verecek biçimde diğerine nakletmek gerekiyor. Aslında vefat etmiş birinden nakil almak varken; canlı birinden almak biraz daha üzüyor”
“Beyin vefatı gerçekleşmiş lakin bir mühlet için tıbbi yardımlarla kalbi, akciğerleri çalıştırılabiliyor. Bu mühlet içerisinde organları kullanılabilen insanlardan, kadavralardan nakil yapılabilir”
“Ne yazık ki en çok organ bağışlayan ülke değiliz. Maalesef üst sıralarda da değiliz. Bir İspanya değiliz. Dünyanın en çok nakil yapan ülkesiyiz ancak bağış yapan ülkesi değiliz. Bu nedenle tüm eforlar organ bağışını artırmak için olmalı. Organ bağışımız zati azdı ve maalesef pandemi periyodunda güzelce azaldı. Dünyada azalmakla birlikte bizde de bariz bir formda düşüş oldu. Son devirde biraz hareketlenme oldu ancak pandemi öncesine bile ulaşamadık”
“Hastanede Avrupa’nın birinci organ nakli hastanesini kuruyor. Vizyonu geliştirmiş ve o periyotta gerçekten bağışların ehemmiyetini insanlara anlatıp, en çok nakillerin yapıldığı hastaneyi kurmuştur. Bunun üzerine Akdeniz Üniversitesi aldığı emaneti sonraki jenerasyonlara devretmek üzere tüm misyonunu yerine getiriyor. Dünyanın en çeşitli kompozit dokularının nakledildiği hastane, Türkiye’de böbrek, karaciğer ve kalp nakillerinde hayli saygın durumda. Bu nakilleri sağlıklı, uygun sonuçlarla yapabilen, düzgün bir kurum durumundadır”
Dünyanın birinci kadavradan rahim naklini yaptılar
Dünyanın birinci kadavradan rahim naklini Derya Sert’e gerçekleştirdiklerini hatırlatan Prof. Dr. Özkan, bebeği kucağına almasıyla birlikte ‘Dünyanın başarılı rahim nakli’ olarak literatüre girdiklerini belirtti. Yüz, çift kol ve rahim nakillerinin sayısının az olduğunu aktaran Özkan, şöyle konuştu:
“Bu tıp nakillerin yapılabiliyor olması; bizim için, ülkemizin imajı açısından, ülkenin ekonomik durumunu göstermesi, devletin dayanağının sağlanması ve ülkenin tıbbi altyapısını göstermesi açısından çok kıymetli. Sıhhat alanında yapmış olduğunuz süreç, o ülkenin güvenilirliğini artırıyor. Bunun ülkeye, turizme de katkısı oluyor. O ülkenin imajına da katkısı oluyor. Bu ülkenin tıbbi olarak kaliteli altyapısını gösteriyor. Dışarıdan katarakt ameliyatı olmak için gelince ‘Aaa, bu ülkede rahim nakli bile yapılıyor’ diyor. ‘Bu ülkede yüz, kalp nakilleri bile yapılıyorsa neler yapılmaz’ üzere kelamlar ortaya çıkıyor. Tıbbımız çok uygun seviyede. Bu işi yapacak çok düzgün tabiplerimiz, hastanelerimiz var. Bu ülkeden de birinci kez bir organın, dokunun nakledilmiş olması, nakledilen doku tekniğinin dünyada kullanılıyor olması gurur verici.”
Rahim nakli sonrası 2 sağlıklı bebek doğdu
Dünyanın birinci kadavradan rahim nakli yapılan hastası Derya Sert’in ameliyatının akabinde dünyanın dört bir köşesinden rahim naklinin nasıl yapıldığını öğrenmek için hekimleri Akdeniz Üniversitesi’nde ağırladıklarını belirten Prof. Dr. Özkan, “O periyot Derya’nın doğum yapması biraz gecikti. Derya’nın doğumu olmadan yeni bir nakil yapmadık. Derya’nın doğumundan sonra süratlice sıradaki hastamız Havva Erdem’e yaptık. Olağan ki bu nakilleri özel müsaadeyle yaptık. Havva da 14 ay içerisinde doğumunu gerçekleştirdi. Sağlıklı bir bebek dünyaya getirdi. Sonraki süreçte mevzuat olduğu takdirde ülkemizde eminim, makul merkezlerde bu nakiller yapılacak” dedi.
“Rahim nakli olmak isteyen binlerce insan var”
Rahim naklinin akabinde dünyanın birçok yerden müracaat için gelenler olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Özkan, “Böbrek nakli olmak isteyenlerin sayısı 20 bine yakın. Şu anda donör çıksa 20 bin hastaya nakil yapılabilecek durumdalar. O hastalar diyaliz tedavisi görüyor. 20 bin çok yüksek bir sayı. Ama rahim nakli yapılıyor diyebilseniz eminim Türkiye’de 20 binin üzerinde nakil olmak isteyecek insan var” diye konuştu.
“Toprak olacak bir organ, diğerine can olabilir”
Prof. Dr. Ömer Özkan, şöyle devam etti:
“Rahim naklinin hoşluğu şu; ameliyatı yapıyorsunuz çocuk doğduktan sonra o rahme gereksiniminiz kalmıyor ve alıyorsunuz. Nakil hastası artık ilaçlarını kullanmıyor. Olağan hayatına devam ediyor. Rahim naklinin başka nakillere nazaran, bu türlü bir avantajı var. Öbür nakillerde yetmezlikten sonra muhakkak ilaçlara devam ediliyor. Beşerler, ‘Cana can katın, can olun’ üzere cümlelerin manasını başına gelene kadar anlamıyor. Kalp muhtaçlığı olan insan tahminen birkaç hafta içerisinde hayatını kaybedecek. Nakil için 3-5 hasta hazırlanıyor, yalnızca 1’ine baht gülüyor. Başkaları yapay kalp ile bir mühlet yaşatılmaya çalışılıyor. Başınıza gelmeden erdemlik yapmak çok kıymetli, tıpkı kan bağışında olduğu üzere. Size de bir gün kan gerekebilir. Onun için sık sık kan bağışında bulunmak yararlı, faziletli ve vicdani bir hareket. Bu organ için de faziletli bir hareket.”
Prof. Dr. Özkan, “Organ bağışını evvelden şuurunuza yerleştirdiğiniz vakit; tahminen de birkaç gün sonra toprak olacak bir organı, dokuyu diğer bir şahısta can olarak yaşatmış oluyorsunuz. ‘Acaba verse miydik’ diye pişman olan birçok insan var. Yakınlarının organlarını bağışlayıp, çok keyifli olan ‘İyi ki verdik, ne kadar huzurluyuz, yakınımızın dokusu organı birisine can oldu’ diyen birçok insan var” (DHA)