ANKARA – Üniversiteli Kuir Araştırmaları ve LGBTİ+ Dayanışma Derneği (ÜniKuir) 14 Mayıs’ta yapılacak seçimlerde genç ve üniversiteli LGBTİ+’ların meselelerini ve hak taleplerini gündeme getirmek, bu taleplerin muhatapları tarafından karşılanmasını sağlamak ve seçim sürecinin LGBTİ+ hakları açısından inançlı biçimde gerçekleşmesi gayesiyle seçim kampanyası başlattı.
ÜniKuir Siyasal İştirak ve Savunuculuk Programı Koordinatörü Mahmut Şeren taleplerine dair konuştu, LGBTİ+’ların seçim sürecinde karşılaştıkları ihlalleri anlattı. Cumhurbaşkanı adaylarından beklentilerini ve talepleri karşısında atılması gereken adımları aktaran Şeren, TİP’ten 2, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nden 1 LGBTİ+ aday adayı bulunduğunu hatırlatarak, “Bu aday adayı isimlerin seçilebilecek yerlerden aday olması kıymetli. Meclis’te 3 lubunya bize tahminen beş yıl da olsa yetebilir” dedi.
‘BİLDİRİ GENÇ ÜNİVERSİTELİ LGBTİ+’LARIN BEKLENTİLERİNİ İÇERİYOR’
ÜniKuir, seçimlerde genç ve üniversiteli LGBTİ+’ların sıkıntılarını ve hak taleplerini gündeme getirmek emeliyle bir kampanya başlattı. Bu kampanya süreci nasıl gelişti?
Kampanyamızı dört başlıkta topluyoruz. Medya içerikleriyle başladık. ÜniKuir’in toplumsal medya hesapları ve internet sitelerinde seçime ait oy kullanmaya, seçmen kütüklerine ya da bizim beklentilerimize dair içerikler paylaşmaya başladık. Bir bildiri hazırladık. Bu bildiri genç üniversiteli LGBTİ+’ların seçim sürecinden ve seçim sonrasından beklentilerini içeriyor. Bu süreçte forumlar yaptık. 30 Mart’ta bir lansman düzenledik ve birebirini 13 Nisan’da İstanbul’da düzenleyeceğiz.
‘SİYASİ PARTİLER İÇİN KIYMETLİ BİR REHBER OLACAK’
Hazırladığınız seçim bildirisinde adalet, etraf ve iklim krizi, eğitim, emek, sıhhat, siyasal iştirak, toplumsal hizmetler ve siyasetler ile 6 Şubat sarsıntıları başlıkları dikkat çekiyor. Bunlar taleplerinizi içeren genel bir başlık mı?
Evet. Yaptığımız forumlarla seçimde ve seçimin sonrasında neleri bekliyoruz, neleri talep ediyoruz diye konuştuğumuzda bir şeyler döküldü ortalığa. Onları yedi, sekiz kısımda başlıklandırdık. Bunların içerinde yaklaşık 200’e yakın unsur var. LGBTİ+’ların temel talepleri ve tahlil tekliflerini içeriyor bu unsurlar. Bütün problemleri bu bildiri çözer üzere bir şey sav etmek mümkün değil lakin bilhassa prensip ve sorumluluk almayı taahhüt eden siyasi partiler için değerli bir rehber olacağını düşünüyoruz. Siyasi partilerden bu bildirideki hususları taahhüt etmelerini ve seçim sonrasında yetkileri çerçevesinde uygulamalarını talep edeceğiz. Süreç bizim için 14 Mayıs ya da 28 Mayıs’ta bitmeyecek, devamında da çalışmaya devam edeceğiz.
‘ERDOĞAN ÖRNEĞİ LGBTİ+’LARI ŞAŞIRTAN BİR ÖRNEK DEĞİL’
LGBTİ+’ların bugünkü siyasetçilere inancı ve beklentisi ne durumda? Recep Tayyip Erdoğan’ın 2000’li yılların başında Abbas Güçlü’nün programında LGBTİ+’lara dönük vaatleri her periyot hatırlanır. Bunların hiçbiri gerçekleşmediği üzere çok sayıda hak ihlali de yaşandı.
Türkiye’de siyasete, yargıya, genel olarak kamu hizmetlerine inanç giderek azalıyor. Bunun içinde bütün kümelerin haklı talepleri var. LGBTİ+’ların da haklı sebepleri var. Benzeri kampanyalar geçmiş seçimlerde de çeşitli LGBTİ+ örgütlerinde yapıldı. Bu periyotta kimi adaylar aşikâr taahhütlerde bulundu, yeterli niyet gösterdi, kimi protokoller imzalandı. Bu adayların bir kısmı bu taahhütlerini yerine getirirken bir kısmı imzadan sonra bir daha görülemedi. Erdoğan örneği LGBTİ+’ları şaşırtan bir örnek değil. Erdoğan’ın geldiği siyasi gelenek ve politik geçmişin LGBTİ+’lara bir hayır getirmeyeceği katiydi. Siyasi geleneği LGBTİ+’lardan yana olabileceği umudunu veren kimi şahıslarda de bu hayal kırıklığını yaşadık. Direkt Erdoğan üzere nefreti yayan, üreten, yasaklayan bir yerde değillerdi bu bireyler lakin “Yanınızda olacağız” deyip yanımızda olmadılar.
Kimdi bu isimler?
İsmini vermeyeyim lakin işaret edebilirim. Örneğin Genç LGBTİ+ Derneği İzmir’de çalışan bir sivil toplum örgütü. 2018 seçimlerinde milletvekilleri için bir LGBTİ+ taahhütnamesi kampanyası yürütmüştü. Bunu 50 küsur aday imzaladı, bunların 20 küsuru da milletvekili seçildi. Bunların yarısının bu taahhütleri hayata geçirmeye uğraş ettiğini başka yarısının ise bu mevzuda hiç konuşmadığını görüyoruz.
ÜniKuir Siyasal İştirak ve Savunuculuk Programı Koordinatörü Mahmut Şeren ‘EN BAŞTA KENDİ ÇABAMIZA GÜVENİYORUZ’
Biz en başta kendimize, kendi gayretimize güveniyoruz. LGBTİ+’lar siyaset alanında ve öteki alanlarda birtakım kazanımlar elde ediyor, etmeye devam edecek. Bu alanda bir birikimimiz var. Türkiye’nin LGBTİ+’lar ve öbür hususlarda bu kadar kutuplaştırıldığı bir ortamda LGBTİ+’lar için hak temelli telaffuzlarda bulunmak cüret örneği.
‘MÜCADELE BİTMEYECEK’
Erdoğan’a güvenmediğinizi tabir ettiniz. Tekrar Refah Partisi’nin Cumhur İttifakı’na iştiraki kelam konusu olduğunda ortaya çıkan talep listesinde LGBTİ+ derneklerinin kapatılması talebiydi. Bir ittifakın ortasındaki muahedede sizin faaliyet alanlarınızın sonlandırılması talebi ne düşündürüyor?
Bu bir gösterge. Bizim, ittifaka girmek, bir cumhurbaşkanı adayını desteklemek kuralları ortasında yer almamız LGBTİ+ hareketinin Türkiye’de yerleştiğini, olumsuz bir yerden de olsa tanındığını gösteriyor. Bence bu bir tersten kazanım. Şurada yanılıyorlar, sanıyorlar ki biz derneklerimiz olduğu için bu alanda emek veriyoruz, bu yüzden kimliğimizi savunuyoruz, ‘Onur Yürüyüş’lerini bu yüzden yapmak istiyoruz… Her toplumsal küme için örgütlenmek, barışçıl faaliyetlerini gerçekleştirmek bir gereksinim ancak dernekler bunun tek aracı değil. Dernekleri kapatacakları vakit bizi bitirecek olduklarını düşünüyor olabilirler. Günün birinde o denli bir şey olsa bile bu gayret bitmeyecek. Durum bu türlü diye derneklerden vazgeçecek değiliz. Bu haktan geri durmayacağız ve kapatmalarına müsaade vermeyeceğiz.
‘KILIÇDAROĞLU’NUN HAK TEMELLİ YANITLAR VERME İHTİMALİ VAR’
Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, bir öteki cumhurbaşkanı adayları Muharrem İnce ve Sinan Oğan’ın kampanya devrindeki telaffuzlarına baktığımızda da açıktan LGBTİ+’lara dönük vaatlere şahit olmadık. Öbür adaylardan beklentiniz nedir? Bilhassa Kılıçdaroğlu’ndan?
Buna ferdî bir yanıt verebilirim. Direkt bir soru olmadıkça bunu zaten gündeme getireceğini düşünmüyorum. Bizim tam istek ettiğimiz olmasa da Kılıçdaroğlu’nun hak temelli yanıtlar verme ihtimali var. Anayasa değişikliği tartışmalarının yaşandığı süreçte daha evvel bir programda Kılıçdaroğlu’na, “LGBTİ+’ların aile hayatını tehdit ettiği sav ediliyor” denilerek sorulmuştu, “Hayır ne alakası var, kimse aileye düşman değil” üzere bir cevap vermişti. O cevap orada kesilmemeliydi, biraz daha açılmalıydı, bizim istek ettiğimiz o olurdu. Ancak tekrar de günümüz şartlarında üzücü olmayan bir tavırdı. Kılıçdaroğlu’nun adaylığı konuşulduğu vakit billboardlarda, “Cinsel yönelim kanunla dezavantaj olmaktan çıkarılacak” diye bir afiş vardı.
‘KILIÇDAROĞLU’NUN TELAFFUZLARININ ARTMASINI BEKLİYORUZ’
Kampanya sürecinde direkt bir şey tahminen de söylemeyecek lakin biz söylemesini talep ediyoruz. Söylemesi için uğraşacağız. Öncesinde bir grup olumlu telaffuzlar var ve bunları artırmasını bekliyoruz. Millet İttifakı dediğimiz yapı da her ne kadar adayları Kılıçdaroğlu olsa da ondan ibaret bir yapı değil. Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu birkaç hafta evvel erkek erkeğe ve bayan bayana evliliklerin olmayacağına dönük bir beyanda bulundu. İstanbul Sözleşmesi’ne dair tavırlarını da biliyoruz. Bunlar da bizim reaksiyonumuzu çekmiyor ve inancımızı sarsmıyor değil. İnsan hakları konusunda muhalefet kanadını oluşturan herkesin minimum standartlarda mutabakatı gerektiğini düşünüyorum.
LGBTİ+’LARIN OY HAKLARININ ENGELLENMESİ
Kampanyanıza geri dönecek olursak bu seçim sürecinde LGBTİ+’ların seçme hakkını kullanırken karşılaşabileceği hak ihlallerini izleyeceğinizi ve raporlayacağınızı belirtiyorsunuz. Bu vakte dek sandık başında LGBTİ+’lar ne çeşit engellemelerle karşılaştı?
Boğaziçi Üniversitesi’ndeki süreçten sonra mitinglerde gökkuşağı bayrağına, trans bayrağına ve dövizlere müdahaleler olduğunu görüyoruz. Bunlar da bu başlık altında lakin çok temel direkt seçme hakkına yönelen engellemeler kelam konusu. Türkiye’de bireylerin nüfus cüzdanında cinsiyet hanesi ve ismini değiştirmesi o kadar da kolay ve erişilebilir bir süreç değil. Bunun bu kadar kolay ve erişilebilir olmadığı bir ortamda şahısların bazen ellerinde bulunan Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartıyla dış görünüşleri, cinsiyet sözleri, kullandıkları isimler farklı olabiliyor. Örneğin sandık başında birtakım LGBTİ+’lar “Sen buradaki fotoğrafa benzemiyorsun, sen oburunun kimliğiyle mi geldin, diğerinin yerine mi oy kullanıyorsun” üzere ithamlarla karşılaşabiliyor. Kamu kurumlarında yaşanan sıkıntılar nedeniyle, “Gitseydi o vakit fotoğrafını değiştirseydi” diyebileceğimiz bir noktada değiliz. Herkesin adres kaydı yeni değil. Aşikâr bir meskende kaydı olmayan şahıslar de var. Bunlar ortasında mesken içi şiddetten kaçmak ve korunmak sebebiyle LGBTİ+’lar da var. Bu LGBTİ+’ların oy kullanma hakkı muhtemelen olamayacak. Sandık başında diyelim oy kullanabiliyor, fizikî ve sözel olarak sandık vazifelileri ya da güvenlik vazifelileri tarafından taciz edilen bireyler olabiliyor. Bunların her biri bunu yaşamasa bile öbür LGBTİ+’ların oy kullanmasının önüne geçebilecek şeyler. Beşerler bunları yaşama ihtimali nedeniyle sandıktan da sıhhat hizmeti almaktan da belediyeye gitmekten de geri durabiliyor.
‘ADAY ADAYI LGBTİ+’LARIN SEÇİLEBİLECEK YERLERDEN ADAY OLMASI ÖNEMLİ’
LGBTİ+’ların adaylıklarının siyasette görünür olmasını talep ediyorsunuz. Bugün çok az sayıda siyasi partide LGBTİ+ aday. Bu mevzuda ne düşünüyorsunuz ve 15 Mayıs’ta nasıl bir Türkiye’ye uyanmayı tahayyül ediyorsunuz?
Şu ana kadar bizim bildiğimiz iki tane Türkiye Personel Partisi’nden trans bayan ve bir tane Yeşil ve Sol Gelecek Partisi’nden biseksüel aday adayı var. Bununla ilgili siyasi partilerin siyaseti yok. Siyasi partilerin LGBTİ+’lar için nasıl daha inançlı örgütlenme alanı oluşturulacağına dair de siyasetleri yok. Bununla ilgili gayretler var ancak teşvikleri yok. Bunlar olmayınca aday adayı sayısı az. Bu aday adayı isimlerin seçilebilecek yerlerden aday olması kıymetli. 3 kişi hiç de az olmaz. Meclis’te 3 lubunya bize tahminen beş yıl da olsa yetebilir.
‘İLERİYE YANLIŞSIZ ADIM ATABİLECEĞİMİZ BİR SABAHA UYANACAĞIMIZA İNANIYORUZ’
LGBTİ+ hareketinin siyasete dair yıllardır çok önemli birikimi var. Çeşitli kampanyalar, raporlar, önemli siyasi aktiviteler ve bunlar için yapılmış lobicilik faaliyetleri var. 15 Mayıs’ta artık bunların hayata geçmeye başlayacağı, bizim daima hak ihlallerinden çıkıp ileriye gerçek adım attığımız bir sabaha uyanacağımıza inanıyoruz. Cumhur İttifakı’nın kazanması durumunda ittifakın yapacakları sebebiyle hak elde etmeyle ilgili umudumuz yok. Millet İttifakı’nın adayı diyelim kazandı lakin orada da her şeyin güllük gülistanlık olacağı fikrinde değiliz. Bu türlü bir durumda uğraş ederken kazanımımızın daha çok olacağını düşünüyoruz. Bizde bunları sağlayabilecek fikir, birikim ve çaba azmi var. Muhataplarından da bunların karşılığını olumlu manada vermesini bekliyor olacağız.