Fehmi Koru*
Evin mutfak alışverişinin büyük kısmı bir müddettir bende. Semtin pazarına da gidiyorum, market alışverişini de internet üzerinden ben yapıyorum. Bu sebeple ‘market’ eksenli bir tartışma ne vakit gündeme gelse kulaklarım yanacak kadar ilgi patlaması yaşamam doğal.
Tartışmanın merkezinde ‘üç harfli’ diye anılan marketler var üzere görünüyor ve bugünden başlayarak onları dizginleyecek önlemler alınacağı anlaşılıyor; fakat bu türlü bir tespiti yapma birinci kimin aklına geldiyse onun bir gün bile meskeninin gereksinimlerini şahsen kendisinin karşıladığından kuşku duyarım.
[Bugün yayımlanan Resmi Gazete’de çıkan bir genelgeyle, marketler, bakanlığa bütün datalarını bildirmekle mükellef kılındı.]
Üzerinde baskı olduğu her tarafıyla aşikâr olan TÜİK’in açıkladığı aylık ve yıllık enflasyon sayıları “Düştü, düşecek” denilen oranların azalmak yerine artmaya devam ettiğine işaret ediyor. Her ay %2, %3 artış durdurulup eksiye dönüştürülemediği takdirde, hayat kimse için ucuzlamayacak.
Marketlerdeki fiyatları ‘höt zöt’ ile düşürdüğünüzde semt pazaryerleri de buyruk ve talimatlarınıza uyacak mı?
Hadi oraları da bir biçimde hizaya soktunuz diyelim. Mazotu, tohumu, gübreyi el yakan fiyatlarla alan üreticiyi ürettiğini ziyanına satmaya nasıl ikna edeceksiniz?
Yakın geçmişte fiyatı yükselen eserleri yurtdışından ithal ederek fiyatı istikrarda tutma mümkün olabiliyordu; bugün pek çok taraftan bunu yapmanın imkanı kalmadı. Ya yollar kesik olduğu, ya yurtdışında da fiyatlar yükseldiği için, ama en kıymetlisi ithalata dayalı sistem kur yüzünden işlemez hale geldiğinden, bu usul artık işe yaramıyor.
Reklam
Kuru yapay prosedürlerle ve yükü hazineye yükleyerek aşağıda tutmak pek akıl işi değildir; lakin neredeyse bir yıldır ismine ‘bize mahsus ekonomik sistem’ denilen zorlamayla bu yapılıyor.
Nereye kadar?
Bankacılık sistemine her gün müdahale ediliyor. Tasarruf sahiplerine üzerlerinde baskı kurulan bankalar eliyle daima tedirginlik yaşatılıyor. Haklarında övücü kelamlar sarf edilen ihracatçının ürettiği ve sattığı malın karşılığında edindiği yabancı paraya devletçe ortak olunuyor ve böylelikle çıkarının hayrını göremeyen ihracatçının iştahı azaltılıyor.
Şimdi de piyasaya müdahalenin yolu açıldı.
Fiyatları ucuzlatma emeliyle alınan her önlem, -bunu bilhassa çarşı-pazarla münasebeti olmadığı her hallerinden belirli olan idare kademelerindekilere duyurmak istiyorum-, evet fiyatları ucuzlatma hedefiyle alınan her önlem, fiyatları aşağı indirmek yerine hayatı daha da değerli hale getirmekten diğer bir işe yaramayacaktır.
Faizde o denli olmadı mı?
Dünyanın en yüksek faiz oranıyla borçlanabilen ülkeleri ortasındayız çoktandır.
En ucuz kredi bizde, lakin ne kıymetine?
Cari faizle baskı altında tutulan faiz ortasındaki farkı devlete ödetme pahasına…
Marketlere getirilecek hiçbir önlem işe yaramaz; ‘narh’ kokusu bile en temel muhtaçlık hususlarının raflardan çekilmesine, mağazalar ve marketler önünde kuyruklar oluşmasına yol açar.
İktidarı geçmişe dönük tenkitlerinde haklı çıkaran 1980 öncesi yıllarda motamot bu türlü olmadı mı?
Evet ’70 sente muhtaç’ bir ülke olmuştuk. Bakkal dükkanları önünde yağ kuyrukları vardı. Dövizimiz kalmadığı için kahve bile ithal edilemediğinden ağzımızın tadı kaçmıştı. Devletin bakanları 1 milyon dolar borç alabilmek için yabancı ülke maliye bakanları kapısında bekletilme zorunda kalıyorlardı.
Herkese konut ve araç imkanı sağlamayı ‘2 anahtar’ sloganıyla vaat ederek iktidara gelenler, 1990’lı yıllarda, bugüne emsal yanlış kararlar sonunda, herkesi yarı yarıya yoksul hale getirmiştiler. Hem de bir iktisat profesörünün başbakanlığında…
Ders alınmamış olabilir mi?
Üç harfli marketler kapansın…
Kapansın…
Pazaryerleri sıkı sıkıya denetlensin…
Denetlensin, hatta ‘narh’ sistemi getirilsin…
Bankalar tasarruf sahiplerine daha fazla baskıya zorlansın…
Zorlansın…
Emir ve talimatlarla kur sabit tutulduğu, faiz oranları düşürüldüğü üzere, tekrar buyruk ve talimatlarla enflasyonun da indirilmesine gayret gösterilsin…
Gösterilsin…
Hayat bunlar yapıldığı için kalıcı biçimde ucuzlarsa bunu sağlayanlara o yılın Nobel iktisat mükafatı verilir.
Kesinlikle verilir…
Öngörülen kararları kim/ler alıyorsa, onlara, semt pazarlarına ve ‘üç harfliler’ de dahil etraflarındaki marketlere uğramalarını salık veririm.
‘Piyasa’ nasıl işliyor birinci elden öğrenmenin yolu budur.
[Kendi gözleme dayanan tecrübemi aktarayım: Çarşı-pazarda fiyatlar haftadan haftaya arttığı üzere düşebiliyor da; sonra tekrar yükseldiği de oluyor natürel. Piyasa bu türlü çalışıyor zira.]
Kıbrıs basını da emin ellere geçiyor galiba
Vaktiyle Kıbrıs’ta bir cinayete kurban giden gazeteci Kutlu Adalı’yı kimlerin öldürmüş olacağını, canlı tanıklıklar sayesinde bir müddet evvel öğrenmiştik. O ifşaatlar sonrasında neler yaşandığı merakıyla orta sıra Kıbrıs’taki gelişmelere göz atarım.
Önemli bir haberle hiç beklemediğim bir kaynakta karşılaştım.
İrlanda’da çıkan Irish Times gazetesinde.
Gazeteye nazaran, adanın gazete ve televizyon tarafından güçlü ‘Kıbrıs medya grubu’, sahibi Asil Ender tarafından elden çıkartılmış.
Medya kümesinin ‘Kıbrıs’ isimli Türkçe, ‘Cyprus Today’ ismini taşıyan İngilizce birer gazetesiyle radyo ve televizyon kanalları var.
Kime satılmış sanki?
Irish Times bu soruya karşılık olarak “AK Parti iktidarına yakın Türkiyeli iş insanlarına” yanıtını veriyor.
Kıbrıs basınına baktım. Orada, “Adada yatırımı bulunan bir küme Türkiye vatandaşı yatırımcı tarafından satın alındığı öğrenildi” cümlesi dışında bir bilgi bulamadım.
Gazetenin zirve yöneticisi Kıbrıs’ın değerli gazetecilerinden Hasan Hastürer gitmiş, onun yerine BRT kanalından emekli Özer Kanlı getirilmiş.
Asil Az hüzünlü bir yazıyla medyaya veda etmiş; o da kime sattığını açık etmiyor.
Bizim gazetelerde ise bahis hiç ele alınmadı.
Kim sanki yeni sahipler?
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.