Kahramanmaraş merkezli sarsıntı bölgesinde kira bedellerinin indirimli olması nedeniyle çok sayıda kişinin peşin ödeme yaptığı konutların büyük çoğunluğu, kullanılamaz hale geldi. İzmir Tüketici Hakem Heyeti üyesi Avukat Salih Emrah Ertan peşin yapılan ödemelere ait, “Borçlar Kanunu’nun 301’inci hususu gereği kiraya veren mal sahibi, kira mukavelesi boyunca kiracıya konutu, iş yerini kullanılabilir, sağlam, hazır halde bulundurmak zorunda. Bu kontratla değiştirilemez emredici bir düzenlemedir. Kontrata kiraya veren “Peşin ödenen geri alınamaz” biçiminde bir husus koysa dahi, bu unsur geçersizdir” dedi.
Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların yaşandığı afet bölgesinde bilhassa kiralık yazlıkların da bulunduğu noktalarda çok sayıda kişi, kira ödemelerini 1 yahut 2 yıllık kontratlı olarak peşin ödedi. Konutların büyük çoğunluğu sarsıntıda oturulamaz hale geldi. Peşin yapılan ödemelere ait açıklamalarda bulunan İzmir Tüketici Hakem Heyeti üyesi Avukat Salih Emrah Ertan, “Borçlar Kanunu’nun 301’inci hususu gereği kiraya veren mal sahibi, kira kontratı boyunca kiracıya konutu, iş yerini kullanılabilir, sağlam, hazır halde bulundurmak zorunda. Bu kontratla değiştirilemez emredici bir düzenlemedir. Rastgele bir sebeple hazır bulunduramadığı takdirde kiracı mukaveleyi feshedebilir ve kullanmadığı dönemki kiralardan sorumlu olmaz. Kiraya veren kontrata “Peşin ödenen geri alınamaz” biçiminde bir unsur koysa dahi, bu unsur geçersizdir. Konut kullanılamaz hale geldiğinde kiracı şayet peşin ödeme yaptıysa peşin ödediği kısımdan kullandığı kısım düşülür, geri kalan kısmı için iade isteyebilir. Şayet kiracıya bu ödeme yapılmıyorsa kiracı ödediği fazla bedelini sulh hukuk mahkemesinden talep edebilir” sözlerini kullandı.
‘EV SAHİBİ KUSURLUYSA TAZMİNAT ALACAK’
Yakın vakitte arabulucuya müracaatın mecburî hale geleceğini söyleyen Ertan, “Arabuluculuk devreye girdiğinde arabuluculukta anlaşılamazsa sulh mahkemesinde dava yoluna gidilecek. Bugün için peşin ödeme yapan kiracılar arabuluculuk zaruriliği yürürlüğe girene kadar direkt sulh mahkemesine dava açabilir. Konut zelzeleden ziyan gördüğünde kiraya verenin kolon kesme üzere bir kusuru varsa, o vakit kiracı yalnızca kira bedelini değil eşyalarında meydana gelen hasarı, can kaybı, sakatlık, hastalık üzere ziyanların da tazminatını talep edebilir. Kiraya veren kusurluysa bunun tazmininde mükelleftir. Şayet müteahhittin burada bir kusuru varsa kiraya veren de bunu müteahhitten talep edebilir” açıklamalarında bulundu.
‘YENİ KİRACIYA BELİRLENECEK BEDELE DAİR SINIRLAMA YOK’
Öte yandan kira artışlarına ait de yeni bir düzenleme yapılabileceğini söyleyen Avukat Salih Emrah Ertan, “Şu anda mevcut kiracıların mukavelelerine yapılacak artışlarda yasal bir hudut var. İş yerlerinde tüfe, meskenlerde bir yıllık süreksiz olarak yüzde 25 sonu var. Kiraya verenler, rastgele bir sebeple kiracıyı tahliye edip, yeni kiracıya çok daha yüksek bedelli kiraya verme yollarına gidebiliyor. Yeni kiracıya belirlenecek bedele dair bir sınırlama yok. Burada mukavele hürlüğü var. Bu olağandır fakat zelzele üzere harika durumlarda mal sahibinin hakkına girmeden, sınırsız bir özgürlük de tanımadan iki tarafı hami bir düzenleme yapılmalı. Çok hassas bir husus iki tarafın da istikrarını gözetmek gerekiyor” diye konuştu.
‘TAAHHÜTLERDE CEZAİ KOŞUL YOK’
Deprem bölgesindekilerin aboneliklerini de iptal ettirmeleri gerektiğini hatırlatan Ertan, “E-devlet üzerinden GSM, internet, telefon üzere abonelik ve taahhütlerin sonlandırılması gerekiyor. Taahhütler erken bozulduğunda olağanda cezai koşul ödenmesi gerekiyor. Lakin bu mecburî sebep olduğu için yani tüketici kusuru olmadığı için rastgele bir ceza olmadan e-devlet üzerinden iptal edilebilir. Bireyler ileride tekrar tıpkı bölgeye yerleşmek niyetindeyse, bir şerh düşmelerinde yarar var. “Benim numaram öbür kimseye verilmesin, askıda bana saklansın, kullanım hakkı bende olsun” diye bir talepte bulunulduğunda bu numaranın da o şahsa tahsis edilerek saklanması gerekir” dedi.