Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın 3 Haziran 1925’te kapatılmasından sonra 1930’a gelinceye kadar ülkede yeni bir parti kurulmadı. Cumhuriyet Halk Partisi tek parti olarak varlığını sürdürdü. Meğer 1925’ten 1930’a kadar geçen beş yıllık müddet içinde gerek yurt içinde gerekse yurt dışında değerli gelişmeler oldu. Ülkeyi çağdaş dünyanın bir kesimi hâline getirebilmek için kılık-kıyafet ihtilali, tekke ve zaviyelerin kapatılması, Anayasadan dinle ilgili kararların çıkarılması, Uygar yasanın kabul edilmesi, Arap alfabesinin bırakılması üzere epeyce kıymetli adımlar atıldı. Şimdi ihtilaller yerine oturmadığı ve tamamlanmadığı için kurulacak muhalefet partisinin ihtilallere karşı bir zihniyette olmaması gerekiyordu.
Hükümet Başkanlığı, Meclis Başkanı görevlerinde bulunmuş olan ve hala Paris’te Büyükelçilik misyonunu sürdüren Fethi Bey, Temmuz 1930’da İstanbul’a gelmişti. Mustafa Kemal Meclisin tatile girmesinden yararlanarak Temmuz’da Yalova’ya gitmiştir. Fethi Bey, Mustafa Kemal Paşa’yı ziyaret etmek ister. Gazi, bu isteği olumlu karşılar ve görüşmelerde Cumhurbşkanı, Fethi Bey’e bir siyasi parti kurmasını önerir. Öneriyi kabul eden Fethi Bey, vakit geçirmeden parti kurma hazırlığına başlar. 9 Ağustos 1930’da Atatürk’e bir mektup yazarak “…tam ve gerçek Cumhuriyetçi tam manasıyla laik ve ancak Cumhuriyet Halk Partisinin mali, iktisadi ve iç siyasetlerinin birçok, noktalarına karşı olan ayrı bir parti ile siyasal uğraş sahnesine atılmak istiyorum” diyerek yeni bir parti kurmak istediğini belirtir.
Fethi Bey partisinin siyasetini halka anlatmak onun takviyesini almak için 1930 yılı Eylül başlarında Ege Bölgesine bir seyahat düzenler. Lakin İzmir’de büyük olaylar çıkar. Serbest Cumhuriyet Partisi yanlıları bir gazete binasını basar, Cumhuriyet Halk Partisi binasının camlarını çerçevelerini kırılır, ölenler yaralananlar olur. Terakkiperver Partisinde olduğu üzere ihtilal tersleri bu partiye de doluşmuştur. 17 Kasım 1930’da “Gazi hazretleri ile siyasal alanda karşı karşıya” gelmeyi yanlışsız bulmadığını belirten bir yazıyla İçişleri Bakanlığına başvurarak partisinin kapatılmasını istemiştir. Cumhuriyeti çok partili bir yaşama dönüştürmek maksadıyla başlatılan bu hareket de ne yazık ki başarısızlıkla sonuçlandı. Ülkede tekrar tek partili sistem hâkim oluştur.
Sonuç; Mustafa Kemal, kendi eliyle kurduğu, ‘Serbest Cumhuriyet Fırkası” ve “Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası”nı, çıkan irticai olaylar nedeniyle kapatılmıştır. Bu yapılan tüm çok partili sistem denemelerinde, başta ABD olmak üzere, dış baskılar olduğu bilinmelidir.
Atatürk, Cumhuriyeti yıkmak isteyenlere; “Eserime Sahip Çıkarım” ve “İrticayı bu türlü ezerim” derken, günümüzde, adım adım irticanın geldiğinin farkına varmadık. Cumhuriyet Gazetesi; “Tehlikenin farkında mısınız?” demişti lakin bizler fark edemedik.
ÇOK PARTİLİ SİSTEM
Mustafa Kemal Paşa’nın maksadı, her bir vatandaşın eşit olduğu, ulusal egemenliğe dayalı, ulusal bir devlet kurmaktı. Bu doğrultuda 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edilmiş ve Türkiye, Mustafa Kemal Paşa’nın liderliğinde süratli bir çağdaşlaşma sürecine girmiştir. Siyasi, toplumsal, türel, kültürel ve ekonomik alanlarda birçok esaslı değişiklik yapılmıştır. 1930 yılına gelindiğinde Halifeliğin kaldırılması, Tekke, Zaviye ve Türbelerin kapatılması, Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Türk Medeni Kanunu, Şapka Kanunu, Kılık-Kıyafet Kanunu ve Latin Harflerinin kabulü bu değişikliklerden bazılarıdır. Yaşanan esaslı değişiklikler, toplum ve devlet hayatında önemli bir dönüşüme sebep olmuştur. Artık egemenlik yalnızca milletindir; hiçbir kişinin ya da zümrenin ayrıcalığı yoktur; herkes kanun önünde eşittir. Bu hasretin tersleri bakalım Menemen’de neler yapacaklar.
23 Aralık 2024 günü saat: 09.00’da Kubilay’ı anma merasimlerinde yapılacak, Menemen’de yapılacak hürmet yürüyüşü ile Kubilay Abidesinde hürmet konuşmalarına davet ediyorum. O akşam, Adnan Ahmet Saygun Sanat Merkezinde, Cumhuriyet Gazetesinin “Kubilay Anıtı” standını gezdikten sonra, “Şehit Kubilay’ın Işığında Laiklik İlkesi” konferansında; ADD Genel Lideri Dr. M. Hüsnü Bozkurt ile ÇYDD Genel Lideri Prof. Dr. Ayşe Yüksel konuşacaktır.
Ben de Cumhuriyet Kitaplarından çıkan “Devrim Şehidi Kubilay” kitabımı imzalayacağım. ”
Onların ışıkları, yolumuzu aydınlatmaktadır. Saygılarımla…
16 Aralık 2024
Ahmet Gürel