ANTALYA – Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Olympos Beydağları Ulusal Parkı’ içinde yer alan Phaselis’te yürüttüğü ‘Ören Yeri ve Bütünleyici Kıyı Alanı Etraf Düzenleme’ projesi kapsamında iş makinelerinin antik kente girmesine arkeologlardan da itiraz geldi. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nden bilgi isteyen Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi Lideri Gülbahar Baran Çelik, “Söz konusu projenin, paylaşılan hudutlu bilgilerinden ve alanın doğasıyla uyumsuz olduğu gözlenen hafriyat ve beton dökümü çalışmalarından hareketle bu alanda insanların kullanma ve tüketme gereksinimlerine yanıt veren bir plaj tesisinin yapılmak istendiği anlaşılmaktadır. Bu alanın, çeşitliliği gözeten, bu kıymetlerin etkileşimini güçlendiren, geçmiş yıllardaki kitlesel yer tüketiminden kaynaklı tahribatı onaran, muhafaza ve bilimsel araştırma projelerine gereksinimi vardır” dedi.
‘MİLLİ PARK HUDUTLARI İÇİNDE’
Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi’nin dilekçesinde şu sözler yer aldı: “Antalya-Beydağları Ulusal Park sonları içerisinde ve 1. derece arkeolojik sit alanı olarak muhafaza altında olan Phaselis Antik Kenti etrafında gerçekleştirilen düzenleme çalışmalarında, müdafaa şartları ile uyumsuz bir halde ağır iş makinaları ile alanda çalışıldığı, doğal doku ve tarihi etrafın tahrip edildiği, basın ve toplumsal medya üzerinden izlenmektedir. Lakin, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kelam konusu çalışmalarla ilgili olarak projenin Antalya Kültür Varlıkları Müdafaa Bölge Kurulu’nun 13.10.2022 tarih ve 14634 sayılı ve 15.11.2022 tarih ve 14780 sayılı kararlan ile uygun bulunduğu ve 14.02.2023 tarihinde projenin uygulama işine başlandığı, ilgili Müze ve Hafriyat Başkanlığı’nın kontrolünde çalışmaların devam ettiği, tabiata ve tarihi yapıtlara yönelik bir ziyan verilmediği istikametinde kamuoyuna bilgi verilmiştir.”
‘SİT ALANINA BETON DÖKÜLEMEZ’
Birinci derece arkeolojik sit alanlarında ağır iş makinaları kullanılarak, toprağa müdahale edilerek ve geniş alanlara beton dökülerek yapılan müdahalelerin yasaya uyumlu olmadığının belirtildiği itiraz dilekçesinde, “Birinci derece arkeolojik sit hudutları içindeki arkeolojik kültür varlıklar tekil ve tekrarlanamaz özelliklere sahiptir. Kelam konusu projenin ilgili müdafaa konseyi tarafından onaylı olduğu söylenmiş olsa da 1. derece sit alanlarına iş makinaları kullanılarak, beton dökülerek rastgele bir faaliyet yapılamayacağı yasalarımızla belirlenmiştir. Bu duruma istisna kabul edilecek uygulamalar yalnızca ‘zorunlu’ durumlar için geçerlidir ve bu ‘zorunlu’ durumlar da ören yerlerinin ziyaretleri için seyahat yolları, bilet gişeleri, açık otopark üzere alt yapı çalışmaları gerekmeyen toprağa müdahale edilmeyen beton dökülmeksizin uygulanacak projelerle sonludur. Bakanlığın açıklamasından anlaşıldığı üzere bu proje, turizm hedefli bir çalışma için planlanmış olup rastgele bir mecburilik arz etmemektedir” denildi.
YARIMADA ÜZERİNDE BİR LİMAN
Antik bir liman yerleşimi olan Phaselis Antik Kenti’nin günümüzdeki coğrafik isimleri ile Tahtalı Dağı ve Antalya Körfezi’nin batı kıyıları ortasında bir yarımada üzerine heyeti olduğu hatırlatılan yazıda, şu bilgilere yer verildi: “Antik kentin doğal etrafını orman, bataklık, kumsallar ve deniz oluşturmaktadır. Özetle, burası coğrafik pozisyonu nedeniyle yalnızca arkeolojik varlıkların bulunduğu bir alan değil, tıpkı vakitte kara ve deniz ekosistemlerini de barındıran değerli bir doğal hayat alanıdır. Münasebetiyle, kültürel ve doğal varlık sahibi Phaselis, muhafaza mevzuatlarında arkeolojik sit alanı, ulusal park, devlet ormanı üzere farklı yasal statülerle karşılığını bulmaktadır. Sonuç olarak kelam konusu projenin, paylaşılan sonlu bilgilerinden ve alanın doğasıyla uyumsuz olduğu gözlenen hafriyat ve beton dökümü çalışmalarından hareketle bu alanda insanların kullanma ve tüketme gereksinimlerine yanıt veren bir plaj tesisinin yapılmak istendiği anlaşılmaktadır.”
ÖZEL MUHAFAZA STRATEJİSİ GEREKİYOR
Bu alanın, çeşitliliği gözeten, geçmiş yıllardaki kitlesel yer tüketimi kaynaklı tahribatı onaran, muhafaza ve bilimsel araştırma projelerine gereksinimi olduğuna değinilen dilekçede, talepler şöyle sıralandı: “Şüphesiz bu kapsamda öncelikle tüm uzmanlıkların, ilgili kurumların ve yerelin bilgisini, hazırlık, uygulama ve izleme süreçlerine dahil eden, alana mahsus bütünleşik bir muhafaza stratejisi gereklidir. Lakin bu türlü bir stratejiden hareketle ve ekoloji temelli dizaynlarla, tahribata neden olmayan ve uzlaşılan tahliller üretilebileceği düşünülmektedir. Phaselis Antik Kenti ve etrafının yalnızca insanların alandaki tüketim gereksinimlerine cevap veren tahlillerle değil; tabiatın, kültürün, hayat alanlarının birlikteliğinin korunduğu bir alan olarak geleceğimize aktarılabilmesi gerekir. Kamuoyunun haklı hassasiyetlerinin değerli bir gereği olarak bu sürecin şeffaflıkla ilerlemesi için süreçle ilgili şura kararları, proje ve raporların birer örneğinin kamuoyu ile paylaşılmasını istiyoruz.”