Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi (ODIHR) ve Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi (AKPM) 14 Mayıs Cumhurbaşkanı ve 28’inci Periyot Milletvekili Genel Seçimlerini Türk makamlarının davetlisi olarak yerinde gözlemleyecek.
DW Türkçe’den Kayhan Karaca’nın haberine nazaran, Norveçli diplomat Jan Petersen başkanlığındaki ODIHR heyeti 14 kişilik çekirdek bir gruptan oluşuyor. Bu takıma 7 Nisan’dan bu yana Ankara merkezli milletlerarası uzmanlar ve 28 uzun devir gözlemci eşlik ediyor. ODIHR’in bağlı olduğu AGİT de 10 Mayıs’tan itibaren 350 kişilik kısa müddetli gözlemci heyetiyle Türkiye’de olacak.
AGİT heyetleri seçimlerin milletlerarası taahhütlere, yükümlülüklere ve standartlara uygunluğunu kıymetlendirecek. Bu kapsamda Türk yasal mevzuatının uygulanışı, aday kayıtları, toplumsal ağlar, seçim kampanyasının yürütülmesi, seçim çalışmaları, seçim uyuşmazlıkları ve medya mevzuları mercek altına alınacak.
AKPM DE GELİYOR
AGİT heyetleri üzere, AKPM de bu hafta Strasbourg’da düzenlediği Başkanlık Divanı toplantısında 14 Mayıs seçimlerini 42 kişilik bir takımla gözlemleme kararı aldı. Heyete birebir vakitte AKPM “Sosyalistler, Demokratlar ve Yeşiller Grubu”nun (SOC) liderliğini yürüten Alman toplumsal demokrat parlamenter Frank Schwabe başkanlık edecek. AKPM, Hristiyan Demokrat, Liberal, Sol ve Muhafazakâr kümelerinden parlamenterlerin de yer alacağı heyette, AKPM Türkiye raportörleri İngiliz parlamenter John Howell ve Avusturyalı parlamenter Stefan Schennach da misyon yapacak. AKPM heyetinde Almanya’dan 7, Fransa’dan 5, Ukrayna’dan 4, İtalya, Birleşik Krallık ve Romanya’dan 3’er, Polonya ve Portekiz’den 2’şer parlamenter bulunuyor.
Seçim müşahede misyonu hakkında DW Türkçe’ye konuşan raportör Howell, Türkiye’de seçim müşahede misyonunun Türkiye’nin uzunluğu prestijiyle başka Avrupa ülkelerine kıyasla daha kapsamlı olduğunu söyledi. Son sarsıntılarda çok sayıda insanın yerinden olduğuna işaret eden Howell, “Bu beşerler nasıl oy verecek bilmiyoruz. Bazıları diğer yerlerde kayıt yaptırdı, bazıları ise yaptırmadı” biçiminde konuştu.
Depremle ilgili tasa AKPM seçim gözlem heyeti başkanı Frank Schwabe tarafından da lisana getiriliyor. Birçok depremzedenin öbür yerlerde seçmen kütüklerine yazılamadığını belirten Schwabe, “Yerlerinden olmuş bu insanların geldikleri bölgelere seçim günü kitlesel dönüşü kelam konusu. Nasıl olacak, bilemiyoruz. Ulaşımları nasıl sağlanacak?” diye soruyor.
Depremzedelerin kimlik sıkıntısına da değinen Schwabe, “Çok sayıda insan ömrünü yitirdi. Bu insanların kimlik kartları ne oldu? Çok sayıda insan hâlâ kayıp. Tam olarak kaç kişinin ömrünü yitirdiğinin bilinmediğini duyuyoruz. Bu tasa verici bir durum, yakından takip edeceğiz” dedi.
ÖZGÜR VE ADİL SEÇİMLER
John Howell ise seçimlerin “özgür ve adil bir ortamda” yapılmasının kıymetine dikkat çekiyor. Milletlerarası gözlemcileri Ankara’nın davet ettiğini anımsatan Howell, “Bağımsız gözlemcileri seçimleri düzenleyecek ülke ister. Emel seçimlerin özgür ve adil yapıldığından emin olmaktır. Burada Türkiye için amaç seçimlerin yalnızca Türk halkı için özgür ve adil olması değil, birebir vakitte milletlerarası toplumun gözünde özgür ve adil görünmektir” sözlerini kullandı.
AVRUPA KURULU’NUN ÖNEMİ
Seçimlerin sonuçları Avrupa genelinde de merakla bekleniyor. John Howell, 14 Mayıs seçimlerinin Türkiye için olduğu kadar Avrupa Kurulu için de kıymetli olduğu görüşünde: “Seçimler Avrupa Kurulu için de kıymetli çünkü Türkiye Avrupa Kurulu’nun kurucu üyesi. Bunu unutmamamız gerekir. Türkiye ayrıyeten yakın geçmişte Kurul bütçesine en fazla katkıda bulunan devletler ortasındaydı. Burada kıymetli bir role sahip.”
AKPM raportörü olarak Türkiye’de insan haklarının gelişimini yakından takip ettiğini hatırlatan Howell, Türkiye’yle ilgili AKPM kontrol sürecinin sonlanıp Ankara’nın Avrupa Konseyi’nde büsbütün olağanlaşmış bir ülke haline gelmesinin kıymetli olduğuna vurguda bulunuyor.
AGİT ve AKPM heyetleri, seçim müşahede misyonlarının ön bulgu ve sonuçlarıyla ilgili olarak 15 Mayıs Pazartesi günü, Ankara’da bir ön rapor yayımlayacak.
Her iki kurumun tavsiyeler içieren kapsamlı seçim müşahede raporları ise yaz aylarında hazırlanacak. (DW Türkçe)