Acil durumlar
Araştırmalar, trafik, iş ve mesken kazaları ile zelzele, sel üzere doğal afetler sonucunda yaşanan kalıcı yaralanmaların ve ölümlerin büyük çoğunluğun, paniğin hakim olduğu birinci dakikalarda ve yanlış müdahaleler sonrasında gerçekleştiğini ortaya koyuyor. Halbuki, temel birinci yardım bilgilerine sahip olmak yaşanabilecek mümkün kalıcı yaralanmaların ve ölümlerin önüne geçiyor.
İLK YARDIM TEMEL UYGULAMALARI
İlk Yardım Nedir?
Herhangi bir kaza ya da hayatı tehlikeye düşüren bir durumda, sıhhat vazifelilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha berbata gitmesini önleyebilmek gayesiyle olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
İlk yardımcı kimdir?
İlk yardımın tarifinde belirtilen emel doğrultusunda, hasta/yaralıya tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle, sıhhat grubu gelinceye kadar, ilaçsız uygulamaları yapan, bahisle ilgili eğitim sonunda birinci yardımcı sertifikası almış kişiyi tanımlar.
İlk yardımın öncelikli maksatları nelerdir?
Yaşamsal işlevlerin sürdürülmesini sağlamak,
Hasta/yaralının durumunun berbatlaşmasını engellemek,
İyileştirmeyi kolaylaştırmak birinci yardımın öncelikli hedefleridir.
İlk Yardım Temel Uygulamaları
Koruma: Olay yerinde mümkün tehlikeleri belirleyerek inançlı bir etraf oluşturmaktır.
- Kazaya uğrayan araç mümkünse inançlı bir alana alınmalıdır.
- Olay yeri görünebilir biçimde işaretlenmelidir.
- Meraklı şahıslar olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
- Kazaya uğrayan aracın kontak anahtarı kapatılmalıdır.
- Sigara içilmemelidir ve içilmesine müsaade verilmemelidir.
- Gaz varlığı kelam konusu ise; zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır.
- Gaz tüpünün vanası kapatılmalıdır, ortam havalandırılmalıdır.
- Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma yahut davet araçlarını kullanımına müsaade verilmemelidir.
- Hasta/yaralılar yerlerinden kımıldatılmamalıdır.
- Hasta/yaralılar ömür bulguları istikametinden değerlendirilmelidir.
- Kanamalı durumlarda kesinlikle Hepatit B, C, HIV/AİDS üzere hastalıklara karşı korunmak için eldiven giyilmelidir.
Bildirme: En süratli halde gerekli yardım kuruluşlarına ( 112 ) haber verilmesidir.
112 arandığında kesin yer ve adres, kim, hangi numaradan arıyor, olayın tarifi, hasta ya da yaralı sayısı, durumu, nasıl bir yardım aldıkları açıklanmalıdır.
Kurtarma: Olay yerinde hasta yaralılara müdahale; süratli lakin sakin ve şuurlu bir biçimde yapılmalıdır. Hasta/yaralının durumunun kıymetlendirilmesine bağlı olarak birinci yardım yapılmalıdır. Şayet birinci yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya dokunulmamalı ve kımıldatılmamalıdır.
- İlk yardımcının müdahalede yapması gerekenler
- Hasta/yaralının durumunu değerlendirmek
- Hasta/yaralının kaygı ve kaygılarını gidermek,
- Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak şahısları organize etmek,
- Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını engellemek için gerekli müdahalede bulunmak,
- Kanama, kırık, çıkık ve burkulma vb. durumlarda yerinde müdahale etmek.
- Hasta/yaralının yarasını görmesine müsaade vermemek,
- Hasta/yaralıları hareket ettirmeden müdahale yapmak,
- Hasta/yaralıların en uygun yollarla en yakın sıhhat kuruluşuna sevkini sağlamak (112),
Ancak rastgele bir tehlike yok ise hasta ya da yaralı yerinden kımıldatılmamalıdır.
Öncelik ortam güvenliği
Acil yardım gereken bir duruma müdahale eden bireyler, ortam güvenliğinin sağlanmaması nedeniyle kazazede olma riski ile karşı karşıyadır. Örneğin trafik kazası yaşanan bir ortamda güvenliğin sağlanamaması hem kazaya müdahale edenler hem de öteki araçların güvenliği için tehdit oluşturabilir. Bu riskin önüne geçmek için müdahalenin yapıldığı ortamın güvenliği kesinlikle sağlanmalıdır.
Bayılma durumunda
Kısa müddetli şuur kaybının sebebi kan basıncındaki düşüş, havasızlık, çok duygusal dalgalanmalar yahut açlık olabilir. Bu üzere bir durumda öncelikle nabız ve teneffüs denetim edilmeli, sistemli ise bayılan kişi sırt üstü yatırılıp ayakları yükseltilmeli ve hareketsiz bir biçimde yatması sağlanmalıdır. Sonrasında ise baygın kişi kalabalık ve kapalı bir yerde duruyorsa kesinlikle sakin ve açık bir alana alınmalıdır.
Kırık ve çıkık durumlarında
Kırık ve çıkık durumlarında en değerli nokta o bölgeyi hareket ettirmemektir. Bu kıymetli ayrıntının akabinde kişi hareket ettirilmeden yaralı bölgeye dayanak bağlanmalıdır. Kemik ucunun dışarıda olduğu açık bir kırık kelam konusu ise, steril bir bez yardımıyla yaranın üstü kapatılıp, mümkün olan en az hareketle sıhhat kuruluşuna intikal edilmelidir.
Zehirlenme kuşkusu durumunda
Zehirlenme durumunda kişi kusturulmamalı, ağızdan rastgele bir sıvı verilmemeli, ağzı ve ağız etrafı yıkanarak temizlemelidir. Bu müdahale ile zehirlenen kişi en yakın sıhhat kurumuna ulaştırılmalıdır.
Kesik durumunda
Kesiklerde birinci yapılması gereken, yarayı pak suyla yıkadıktan sonra kanayan bölgenin üstüne pak bir bezle bastırmak ve kanamayı durdurmaktır. Tıpkı vakitte hasta vakit kaybedilmeden ambulans çağrılmalı ve kişi en yakın sıhhat kuruluşuna götürülmelidir.
Yanık durumunda
Yanan bölgede su kabarcıkları oluşmamış ve deri hafif kızarık halde ise 10 dakika soğuk suyun altında tutulmalıdır. Yanığın üzeri pak bir bezle kapatılmalı ve yanan kişi sakinleştirilmelidir. Yanan kişinin elbiselerinin çıkarılması gerekiyorsa, elbiseler yanık etrafından keserek çıkarılmalı, hasta ambulans çağırıp çabucak bir sıhhat kuruluşuna ulaştırılmalıdır.
Boğulma durumunda
Boğulmalar yük olarak dumana maruz kalmaktan ya da sudan kaynaklanan tehlikeli durumlardır. Bu durumları yaşayan kişinin birinci olarak nabzı, kalp atışları ve teneffüsü denetim edilmeli ve ambulans çağrılmalıdır. Durumun ağır olması halinde eğitimli bireylerce teneffüs ve kalp masajı uygulanmalıdır.