Almanya’da ana muhalefet Hıristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin göç siyasetlerinin sertleştirilmesini öngören önergesinin faşist Almanya için Alternatif’in (AfD) de dayanağıyla Federal Meclis’te kabul edilmesi, daha sonra benzeri bir yasa tasarısının reddedilmesine rağmen ülke basınını meşgul etmeyi sürdürüyor. Nazi devrinde Polonya’daki Auschwitz-Birkenau toplama kampına gönderilen ve Holokost’tan hayatta kalan 99 yaşındaki Weintraub Streit, CDU Genel Başkanı ve federal başbakan adayı Friedrich Merz’e açık bir mektup yazarak “Lütfen insan kalın” diye seslendi. Meclisteki göç tartışmaları sırasında yaptığı bir konuşmayla toplumsal medyada gündem olan Sol Parti’nin 23 Şubat’taki erken genel seçimde liste başı iki adayından Heidi Reichinnek’in son haftalarda yakaladığı bu popülerliğin partisini meclise sokmaya yetip yetmeyeceği de merak konusu oldu. Geçen hafta yayınlanan bir ankete göre, parti, aylar sonra birinci sefer yüzde 5 barajını aşmış görünüyor.
ABD’de 20 Ocak’ta yemin ederek resmen misyona başlayan Cumhuriyetçi Lider Donald Trump’ın o günden bu yana göçten gümrük vergilerine ve LGBTİ+ haklarına kadar çok geniş bir yelpazede aldığı kararlar da Almanya basınında geniş yer buluyor. Ülke basını, kendi seçimlerine 2 hafta kala ‘Trump modelini’ neyin bu kadar başarılı kıldığını sorguluyor. 2023 yılında hayatını kaybeden İtalya’nın eski başbakanlarından Silvio Berlusconi’nin biyografisini kaleme alan Alexander Stille’ye nazaran, iki isim ortasında bariz benzerlikler var ve Trump, temelinde Berlusconi’nin ‘senaryosunu eksiksiz bir halde takip ediyor’.
Ukrayna’nın devlet güç şirketi Naftogaz’ın doğalgaz ithal etmeye başlaması ve TürkAkım gaz boru sınırının buradaki rolünden müellif Elif Şafak ile söyleşiye geçtiğimiz hafta Almanya basınına yansıyan haber ve yorumlardan öne çıkan kimileri şöyleydi…
MERZ’E AÇIK MEKTUP: İNSAN KALIN
Yahudi Soykırımı’ndan hayatta kalan Leon Weintraub, AfD’nin de muhafazakar CDU/CSU’nun göç bahisli tartışmalı önerge ve yasa tasarılarına dayanak verdiği oylamaların akabinde açık bir mektup kaleme alarak CDU lideri ve başbakan adayı Merz’e “Eşim ve ben mevcut siyasetlerinizi dehşetle izliyoruz” diye seslendi. Leon Weintraub ve eşi Evamaria Loose-Weintraub’un imzasıyla yayınlanan mektupta, Merz’den ‘bu insanlık dışı göç akınını sınırlama yasasını’ daha fazla gündeme getirmemesi istendi. Göç siyasetlerinde ivedilikle bir düzeltme yapılmasına gereksinim olduğuna fakat bunun Merz’in yaptığı üzere anayasaya muhalif ve çok sağcı bir formda olmaması gerektiğine dikkat çeken Weintraub çifti, bu bağlamda akla uygun bir halde, demokratik partilerle ve Almanya ile Avrupa Birliği’nin (AB) mevcut maddelerine nazaran çalışma davetinde bulundu. Merz’in mevcut siyasetlerinin Holokost’tan sağ kurtulan biri olarak kendisinin de şahsen deneyimlediği yabancı düşmanlığı ve kutuplaşmayı beraberinde getirdiğini vurgulayan Leon Weintraub, eşiyle ortak mektuplarına şu sözlerle son verdi: “Demokratik partilerle ve güzel niyetli beşerlerle çalışın. Almanya’daki çok sağcı partilerden uzak durun ve çok sağcı bloğun mümkün zaferlerine katkıda bulunmayın. Ben bir (Holokost’tan) hayatta kalan olarak, kelamda 1000 yıllık Reich taraftarlarının propaganda ve yanılgısından çok çektim; ailemin büyük bir kısmı katledildi. Lütfen sağcıların cazibesine kapılmayın ve her şeyden evvel onların söylediklerini ciddiye alın. Onlar propagandasını yaptıkları şeyi kastediyorlar! Anayasamız şöyle der: ‘Sığınma hakkı bir insan hakkıdır.’ İnsan olarak doğuyoruz; insan olarak kalın, Merz Beyefendi.” (die tageszeitung/taz, 4 Şubat)
REİCİNNEK’İN KONUŞMASI SOL’U YÜZDE 5’İN ÜZERİNE TAŞIYACAK MI?
Almanya Federal Meclisi’nde 29 Ocak Çarşamba günü göç siyasetlerinin sertleştirilmesi talebiyle CDU/CSU’nun sunduğu önergenin genel heyet salonunda tartışıldığı sırada konuşmasıyla öne çıkan isimlerden biri de Sol Parti’nin seçimdeki liste başı adaylarından Heidi Reichinnek oldu. Reichinnek, Merz ve partisini gaye alarak yaptığı konuşmasında, “Sizin teklifleriniz ülkedeki güvenlik durumunda hiçbir değişiklik yapmayacak; göçmenlerin güvenlik durumu hariç…” diye seslendi. Almanya’da ‘aşırı sağcı’ partilere karşı çekilmiş ‘güvenlik duvarına’ da işaret eden Sol Parti vekili, “Güvenlik duvarı hepimiziz” dedi. Merz bu konuşmayı büsbütün dinlemeden genel şura salonundan ayrılmış olsa da konuşmanın görüntüsü toplumsal medyada gündem oldu. Reichinnek’in TikTok hesabında paylaştığı görüntü, 6 milyondan fazla kez izlendi. Stern dergisi de mevzuya ilişkin haberinde, “Sol Parti, Federal Meclis’e yine girebilmek için çaba ediyor. Heidi Reichinnek ve Federal Meclis’teki his yüklü hitabı sayesinde parti internette büyük sempati topladı” müşahedesine yer verdi. Haberde, “Sol Parti, üste gerçek küçük bir ivme yakaladı; yapılan son kamuoyu yoklamaları partiyi yüzde 5 barajının üzerinde, yani Federal Meclis’te gösteriyor” denildi. Kamuoyu araştırma enstitüsü Insa’nın ‘Bild am Sonntag’ gazetesi için yaptığı, sonuçları cumartesi günü yayınlanan anket de bu saptamayı doğruladı. Buna göre, Sol Parti, oy oranını bir puan artırarak Ekim 2023’ten bu yana birinci defa yüzde 5’in üzerini gördü. Partinin oylarında yaşanan bu artışın kalıcı olup olmayacağını ise vakit gösterecek. (7 Şubat)
‘TRUMP, BERLUSCONİ’NİN SENARYOSUNU TAKİP EDİYOR’
ABD’de ikinci Donald Trump periyoduyla birlikte başlayan ‘kararname yağmuru’ ve tartışmalar, ülkenin Avrupa’daki yakın müttefiklerinden Almanya’da da yakından takip ediliyor. İtalya’nın eski başbakanlarından Silvio Berlusconi’nin hayatını 2006 yılında yayınlanan ‘Vatandaş Berlusconi’ kitabında kaleme alan gazeteci ve müellif Alexander Stille, haftalık siyaset dergisi Der Spiegel’e verdiği röportajda, 12 Haziran 2023’te hayatını kaybeden eski başbakan ile Trump ortasında kimi benzerlikler bulunduğuna dikkat çekti. “Berlusconi’yi 1994 yılından bu yana takip eden bir gazeteci olarak Trump iktidara geldiğinde güçlü bir Déjà-vu yaşadım. Trump, Berlusconi’nin senaryosunu harika bir halde takip ediyor” diyen Tarzla, bu benzerliklerden kimilerini şöyle sıraladı: “İkisi de mesleklerine emlak kesiminde başladı, ikisi de medyayı kendi emelleri için araçsallaştırma konusunda alışılmışın dışında bir yetisi olan televizyon yüzleri. Berlusconi İtalya’daki neredeyse tüm özel televizyonların sahibi olarak ün kazanmıştı. Trump ise 2004 yılında ‘The Apprentice’ isimli reality gösterinin yıldızı olmadan çok evvel kurgusal bir karakter haline gelmişti. Sinemalarda rol aldı, röportajlar verdi, kendi markasını yarattı.” Tarzla, mecmuanın “İki erkek de çok büyük bir ego sahibi, siyasete şahsî dostlarını ve danışmanlarını getiriyorlar…” kelamlarıyla sürdürdüğü listeye şu eklemeleri yaptı: “(İkisi de) cinsel güçleriyle övünüyor ve yakışıksız bir boşanma geçirdiler. (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin hayranılar. İkisi de her şeyden evvel emekçi sınıfından seçmenlere ve toplumun daha az eğitimli kısımlarına ulaşmayı başarıyor. Üstelik milyarder olmalarına karşın… Bir bakıma muhalif niteliklere sahipler.” (3 Şubat)
GAZ GEÇİŞİ DURDU: UKRAYNA, KIŞI NASIL ATLATACAK?
Rusya-Ukrayna savaşı dördüncü yılına yaklaşırken, Ukrayna basınına yansıyan haberlerde, Ukrayna’nın devlet güç şirketi Naftogaz’ın, boş gaz depolama tesislerini doldurmak ve ısınmaya ağır gereksinim ve talebin olduğu bu periyodu atlatmak için gaz ithal etmeye başladığı belirtildi. Buna nazaran, Forbes Ukrayna, şirketin başındaki Roman Chumak’a dayandırdığı haberinde, Ukrayna’nın şu ana kadar 100 milyon metreküp gaz ithal ettiğini, lakin ülkenin ‘enerji kesintileri olmadan kışı çıkarabilmesi için’ bunun 10 katına muhtaçlığı olduğunu aktardı. Berliner Zeitung’dan Liudmila Kotlyarova’nın “Gaz geçişi durdu: Ukrayna’nın artık TürkAkım’dan gelen Rus gazına mı gereksinimi var?” başlıklı haberine nazaran, Kiev’in Rusya gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya taşınmasını öngören 5 yıllık transit mutabakatını uzatmama kararı almasıyla Rusya’dan gaz akışı kesilmiş, ocak sonu prestijiyle ise Ukrayna’nın da bu geçişin durmasının olumsuz sonuçlarıyla karşı karşıya kalabileceğinin emareleri baş göstermişti. Mutabakata nazaran, Ukrayna, topraklarından geçen Rus gazının muhakkak bir kısmını ‘transit için ödeme’ olarak kendi gereksinimleri için kullanabiliyordu. Bunun dışında ise kendi ürettiği gaza bağlı durumdaydı. “Forbes Ukrayna’ya nazaran, soğuklar başladığında yetkililer gaz tüketimini sonlandırmak ve ithalatı artırmak durumunda kalacak. Forbes’un iddialarına nazaran, ısınma dönemini inançlı bir biçimde atlatması için Ukrayna’nın 1 milyar metreküp ilave gaz alması gerekecek” diyen Kotlyarova, haberinde Rusya’daki doğalgaz rezervlerini Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıran TürkAkım Doğalgaz Boru Hattı’na da atıfla şu bilgileri paylaştı: “Ukrayna, şu anda yurtdışından günde 70 milyon metreküpe kadar gaz pompalayabiliyor; bunun 42 milyonu Slovakya, geri kalanı Macaristan ve Polonya üzerinden… Polonya, mevcut durumda gazın yarısını Norveç’ten boru sınırları üzerinden, öteki yarısını ise sıvılaştırılmış doğalgaz ya da LNG olarak ithal ediyor. Lakin, Macaristan ve son devirde Slovakya, gazlarının büyük bir kısmını Rus gazını Türkiye üzerinden Avrupa’nın güneydoğusuna getiren Karadeniz’deki TurkAkım boru çizgisinden alıyor. Münasebetiyle bu gaz artık kısmen Ukrayna’ya da ulaşıyor olmalı.” (3 Şubat)
ŞAFAK: KURGU KARAKTERLERİN SÖZLERİ HAKİM KARŞISINA ÇIKARILDI
Son olarak, muharrir Elif Şafak, yeni romanı ‘Gökyüzünde Irmaklar Var’ ile hayatını ve edebiyatını nd-Aktuell’den Stefan Berkholz’a anlattı. Daha evvel ‘Baba ve Piç’ kitabında ‘Türklüğe hakaret ettiği’ savıyla Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 301’inci unsurundan yargılanarak beraat eden Şafak, röportajda, “Uzun müddettir sürgünde yaşıyorsunuz. Türkiye, bugün sizin için ne mana söz ediyor?” sorusuna da cevap verdi. Şafak, karşılığında, “Türkiye benim ana vatanım. Beşerlerle, kültürle, bayanlarla, gençlerle, azınlıklarla ve tarihle çok duygusal bir bağım var. Fakat bir müellif olarak söz özgürlüğüne gereksinimim var. Türkiye’deki siyasete baktığımda moralim çok bozuluyor. Yaşadığım yeri kendim seçtim. Sesimi tekrar bulmam gerekiyordu. Bir muharrir olarak Türkçe yazmak benim için çok daha kolay olurdu. Bu beni üzgün ve melankolik de kılıyor. İngilizce yazmak bana tıpkı vakitte ek bir bilişsel ara kazandırıyor, bana ek bir özgürlük hissi veriyor” sözlerini kullandı. Birinci romanlarının Türkçe olduğunu, yaklaşık 20 yıl evvel ise yazdığı lisanı İngilizce olarak değiştirdiğini anlatan Elif Şafak, kimi hisleri Türkçede, kimi hisleri ise İngilizcede tabir etmenin daha kolay olduğunu söyledi. Şafak, hisler ve lisanlara dair bu tespitini şöyle açıkladı: “Melankoli, Türkçede daha kolay; biz buna hüzün deriz. Lakin sevdiğim mizah İngilizcede çok daha kolay; ironi ve hiciv de o denli. Hasret ve üzüntüyü ise Türkçe söz etmek daha kolay.” Şafak, kendisi de dahil Türkiye’deki müelliflere yönelik soruşturma ve davaların hatırlatılması üzerine kelamlarını şöyle sürdürdü: “Hiçbir kurgu müellifi hakim karşısına çıkarılmamalı. Evet, ben de bunu 2006 yılında yaşadım. Kurgu karakterlerin sözleri hakim karşısına çıkarıldığı için bu sürrealdi. Türk avukatım Ermeni roman karakterlerimi savunmalıydı. Yıllar sonra iki öbür romanımdan dolayı tekrar suçlandım. Bir yandan Türklüğe hakaretle suçlandım; başka yandan toplumsal cinsiyet temelli şiddet hakkında yazdığım için sansürcüler tarafından bu ‘müstehcenlik’ olarak nitelendirildi.” (6 Şubat)
