Filistinliler 3200 yıldır Gazze’de
Ümit Yenişehirli
ABD Başkanı Donald Trump’ın, daha göreve başlamasının üzerinden bir ay bile geçmeden aldığı ya da almaya niyetlendiği kararlar dünya çapında tartışılıyor. “Kanada’nın 51’inci eyalet” olmasından Panama Kanalı’nın bundan böyle “ABD Kanalı” ilan edilmesine kadar bir dolu akıllara ziyan plan ortalıkta dolaşıyor.
“Filistin halkının Gazze’den sürülmesi” de bu uçuk fikirlerden bir diğeri. Donald Trump bunu düşünse de tarih, Filistinlilerin, dünyadaki belki de en eski ilk yerleşim yerine sahip olan milletlerden biri olduğunu gösteriyor.
M.Ö. 1200’DEN BERİ GAZZE SAHİLİNDELER
Filistin, ansiklopedilerde genel olarak, “İsrail’in bazı kısımlarını ve Akdeniz kıyısındaki Gazze Şeridi ile Ürdün Nehri’nin batısı boyunca uzanan Batı Şeria’yı kapsayan Doğu Akdeniz Bölgesi” ifadeleriyle geçmekte.
Eski çağların bulanık izlerine rağmen, tarih boyunca “Filistin” diye anılan topraklar ile “Filistinliler” denilen milletin ise M.Ö. 1200 yıllarından itibaren var olduğu biliniyor.
Tarihî süreçte Gazze’de farklı birçok topluluk görülmüşse de Filistinliler burada daima ana unsur olmuştu. M.Ö. 15’inci yüzyılda, Antik Mısır devrinde, imparatorluğun kontrolünde olan Filistin bölgesi ve Gazze şeridi, üç yüz yıl kadar sonra “Filistler”in yurduna dönüşmüştü. Filistler bölgeye, milattan önce XII. yüzyılda deniz yoluyla gelmişti.
Bu kavmin adı, daha sonra ülke ismi olarak Filistin’e dönüşmüş, topluluğun milliyetinin de adı olmuştu. Filistler, çalışkan denizci bir halktı ve Gazze’yi kısa bir sürede mamur hale getirip, önemli bir liman kenti yapmışlardı.
NE ZORLUKLAR GÖRDÜLER AMA HEP ORADAYDILAR
Tevrat’ta “Tarihin en eski milleti” olarak zikredilen Amalikalar, sonra Aramiler bölgede görülmüşse de Kenan milletinin bu kolları genelde Gazze şeridinin iç taraflarında yer almış, sahilde ise Filistinliler bulunmuştu.
Arap coğrafyası içindeki stratejik konumu ile üç büyük ilahî dinin gerek doğuş, gerekse de gelişmesinde oynadığı rolden dolayı Filistin, tarihi boyunca pek çok istila ve fethe konu olmuştu. Ancak Filistinliler, yaşanan birçok sıkıntıya rağmen hemen her defasında yine aynı topraklarda varlık göstermişlerdi.
PEYGAMBERLER YURDU
Filistin ve Gazze bölgesi, dinler tarihi ve Müslümanların bütün peygamberleri tanıma merkezli inancı bakımından da büyük bir öneme haizdi. Gazze ve çevresi ile Filistin’in diğer bölgeleri asırlar boyunca, kelimenin tam anlamıyla peygamberler yurdu olmuştu.
Hz. İbrahim, Hz. İsmail, Hz. İshak, Hz. Lut, Hz. Yakup, Hz. Yusuf, Hz. Samuel, Hz. Davut, Hz. Süleyman, Hz. Musa, Hz. Yunus, Hz. Zekeriya, Hz. Yahya ve Hz. İsa ile Kur’an-ı Kerim’de adı geçmeyen başka peygamberler de ya Filistin’de doğmuş ya burada yaşamış ya da yolu bir şekilde Filistin’den, Gazze’den geçmişti.
YAHUDİLERLE İÇ İÇE BİR TARİH
Mısır yönetimini elinde bulunduran birçok isimden, hassaten de firavun II. Ramses’in zulmünden kaçan Sami Kenan halklarından İsrailoğulları da Filistin’de asırlarca yaşamış ancak, birçok kez buradan sürülmüşlerdi.
Yahudi tarihinin karmaşık örgüsünde, Filistinliler ve Yahudiler, her ne kadar aynı bölgede yaşamış, inanç ve kültür bakımından küme kesişmeleri yaşamışsalar da iki topluluk arasındaki farklılıklar yine de baskın olmuştu.
Babil ve Pers dönemlerinden İskender zamanına, Roma’nın hakimiyetinden Bizans istilasına kadar çok değişik zamanlarda çok farklı el değiştirmelere sahne olan Gazze’de değişmeyen neredeyse tek unsur ise yurtlarına bağlı Filistlerdi.
Yahudilerin Aramiler kolunda, baskılar karşısında göçler yaygınken, Filistinli Yahudiler genelde direnen, sahil şeridinde kalan taraf olmuştu.
İSLAMİYET’LE BİRLİKTE FARKLILIKLAR KESKİNLEŞTİ
Özellikle İslam’ın neşetiyle birlikte Filistinliler arasında bu yeni din yaygınlaşmaya başladıktan sonra ise Yahudiler ile Müslümanlar arasındaki nizalar artmıştı. Bunda, asırlardır bölgede yaşayan Filist kökenli topluluğun İslam’ı seçmesiyle birlikte Yahudiler nezdinde hasım, düşman olarak görülmesi en büyük paya sahipti.
İslam ordularının Kasım 636’da Filistin’i fethetmesiyle birlikte Gazze ve çevresi Müslümanların önemli merkezlerinden biri haline gelmişti.Filistin, Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim döneminde ise Mercidabık Savaşı galibiyeti sonucu 24 Ağustos 1516’da Müslüman Türklerin yönetimine girmişti. Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması, ardından da 1948 yılında İsrail devletinin kurulmasıyla birlikte de Gazze Filistin toprakları içerisinde kalmıştı.
Yahudi işgalciler ile İsrail devletinin bir asrı aşkındır devam eden terör saldırıları ve soykırımına rağmen yaklaşık 2,5 milyon nüfusa sahip Müslüman Filistin halkı, uzunluğu 41, genişliği ise 6 ile 12 km arasında değişen 363 km²’lik Gazze şeridinde yaşamaya devam ediyor.
– M. Lütfullah Karaman, TDV İslam Ansiklopedisi Filistin Maddesi
– Velid Ahmed Halidi, Nabih Emin Faris, Britannica Ansiklopedisi Filistin Maddesi
