Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, hakkında Anayasa Mahkemesi (AYM) önündeki süreç sonuçlanıncaya kadar Selahattin Demirtaş için “tutukluluk dışı her türlü tedbirin değerlendirilmesini” isteyen bir orta karar aldı. Karar, Bakanlar Komitesinin bu hafta Strasbourg’da düzenlenen AİHM kararları gündemli toplantısında alındı.
DW’den Kayhan Karaca’nın haberine nazaran, komitenin kararında, Demirtaş hakkında AİHM tarafından 22 Aralık 2020 tarihinde açıklanan hak ihlali kararının yerine getirilmediği bir kere daha tekrarlandı. Demirtaş’ın mevcut tutukluluk hali konusunda 7 Kasım 2019 tarihinde AYM’ye yaptığı kişisel müracaatın, AİHM kararına karşın hâlâ sonuçlanmamış olması da “esef verici” olarak tanımlandı.
ANKARA’YA DAVET: KARAR EN KISA MÜDDETTE AÇIKLANMALI
Kararda Ankara’dan, “AYM’nin AİHM kararı temelinde Demirtaş’ın tutukluluk hali konusunda en kısa müddette karar açıklaması için her türlü tedbiri alması” istendi. Demirtaş’ın derhal hür bırakılmasını sağlamak için “AYM önündeki süreç sonlanıncaya kadar tutukluluk dışı öteki tedbirlerin değerlendirilmesi” davetinde bulunuldu. Avrupa Kurulu kulislerinde bu tedbirlerin “Demirtaş için konut mahpusu, elektronik kelepçe ya da isimli denetim kaidesiyle hür bırakılma” üzere formüller olabileceği konuşuluyor.
AİHM, Demirtaş’ın tutuklu olmasının “çoğulculuğu bastırma ve demokratik toplum kavramının özünde yer alan siyasi tartışma özgürlüğünü sınırlama tarafında ağır basan bir maksat izlediğinin her türlü makul kuşkunun ötesinde tespit edildiği” sonucuna varmış ve Avrupa İnsan Hakları Mukavelesinin “haklara getirilen kısıtlamaların sınırlandırılması”yla ilgili 18’inci unsurunun ihlaline hükmetmişti. Mahkeme, Demirtaş’ın tutukluluk halinin devamının, uğradığı hak ihlalini sürdüreceğini, bunun da Türkiye’nin AİHM kararlarına uyma yükümlülüğünü ihlal edeceğini belirtip, “derhal hür bırakılmasını” kararlaştırmıştı.
ANKARA’NIN TUTUMU
Ankara, Bakanlar Komitesine ilettiği görüşlerde, Demirtaş hakkındaki 20 Eylül 2019 tarihli tutukluluk kararının AİHM’nin 22 Aralık 2020 kararı kapsamında girmediği ve Demirtaş’ın bu tutuklama kararıyla ilgili olarak AİHM’ye yeni bir müracaatta bulunduğu tezleriyle savunma yaptı. Türk hükümeti Bakanlar Komitesinden “Demirtaş’la ilgili AYM ve AİHM kararlarını beklemesini” de istedi.
Demirtaş’ın avukatları ise toplantı öncesi Komiteden, Demirtaş’la ilgili AİHM kararının yerine getirilmemiş olması nedeniyle, Osman Kavala davasında olduğu üzere Ankara’ya karşı “ihlal prosedürü” başlatılabileceği bildirisini vermesi, Demirtaş davasının Bakanlar Komitesinin her toplantısında gündeme alınmasını, Avrupa Kurulu Genel Sekreteri ve üyesi devletlerin mevzuyu Ankara ile diplomatik görüşmelerde gündeme getirmelerini ve Türkiye Dışişleri Bakanına husus hakkında bir mektup yazılmasını talep etti.
OSMAN KAVALA DA GÖRÜŞÜLDÜ
Bakanlar Komitesi, Demirtaş kararına ek olarak Osman Kavala evrakını da görüştü. Toplantı sonunda Kavala’nın AİHM kararına karşın hâlâ tutuklu olmasını bir kere daha eleştiren Komite, yargı organlarının “Kavala’nın tutukluluk halini sonlandırarak, kendisine yönelik cezai suçlamaların olumsuz sonuçlarını ortadan kaldırabileceğini” not etti.
Kararda, Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi (AKPM) Türkiye raportörlerinin geçtiğimiz haftalarda Kavala’yı cezaevinde ziyaret etmelerinin “ilgiyle not edildiği” belirtildi. Buna karşılık, AİHM kararlarının uygulanışında kontrol yetkisine sahip yegâne organın Bakanlar Komitesi olduğuna vurguda bulunuldu. Bu kapsamda Ankara’ya, Kavala belgesi için Komite bünyesinde büyükelçiler seviyesinde oluşturulmuş “Temas Grubu” ile gecikmeksizin daha sıkı diyalog yürütmesi davetinde bulunuldu.
KAVALA’YI ZİYARET EDEN RAPORTÖR DW TÜRKÇE’YE KONUŞTU
Öte yandan, Silivri Cezaevi’nde Osman Kavala ile görüşen AKPM Türkiye raportörü İngiliz parlamenter John Howell, ziyareti DW Türkçe’ye kıymetlendirdi. AİHM kararları gereği Kavala’nın özgür bırakılması gerektiğini belirten Howell, “AİHM bu tarafta iki karar aldı. Bunun tartışılacak bir yanı yok. Ya evet ya hayır. Lakin Türk makamlarının bizlerin Sayın Kavala’yı ziyaretimize müsaade vermelerini çok olumlu bir sinyal olarak görüyoruz. Bu mevzuda ortamızda gelecekteki müzakereler için bir temele sahip olmamız açısından düzgün bir işaret” dedi.
Kavala ile sıcak bir ortamda görüştüklerini anlatan Howell, “Yaklaşık 1,5 saat kadar görüştük, gereğince uzun bir müddettir. Üstünde kendi giysileri vardı. Çok sakindi. Kendimi en sevdiğim amcamla çay içiyormuş üzere hissettim. Bu türlü bir ortam hakimdi görüşmeye. Hiç unutulmaması gereken öge, bu kişinin 5,5 yıldır süreksiz tutukluluk şartında olmasıdır. Buna karşın kendisinde hiçbir kin duygusu, hınç işareti gözlemlemedim. Çok kuvvetli bir karaktere sahip. Fizikî planda durumunun güzel olduğunu gördük. Kendisine cezaevinde güvenlik konusunda sorular yönelttik. Yeterli olduğunu söyledi. Kendisini orada inançta hissedip hissetmediğini sorduk. İnançta olduğunu söyledi. Tutukluluk şartları ve güvenliği hususlarında olumlu karşılıklar aldık” formunda konuştu.
‘TÜRKİYE’NİN AVRUPA KURULU’NDAN ÇIKARILMASINI İSTEMİYOR’
Kavala ile Bakanlar Komitesi sürecini de görüştüklerini belirten Howell, “Osman Kavala Türkiye’nin Avrupa Kurulu’ndan çıkarılmasını muhakkak istemiyor. Bizlerin de kullandığımız ‘Türkiye’nin dostları’ sözünü kullanıyor. Hepimiz burada Türkiye’nin dostlarıyız. Gelecekte Türkiye için her şeyin en düzgününü diliyoruz. Buna, Batı kontrolü karşısında sağlam kalabilecek bir insan hakları yaklaşımı da dahil. Kendisi de bundan yana. Türkiye ile bu sorunun çözümlenmesini istiyor. Elbette hür bırakılmayı arzuluyor. Fakat öteki tutukluları da düşünerek büyük resme baktığına inanıyorum” tabirlerini kullandı.
SEÇİM SONUÇLARI MERAKLA BEKLENİYOR
Bakanlar Komitesi bu hafta aldığı kararlarla Demirtaş ve Kavala belgelerinde Ankara ile diyaloğu ön plana çıkarmış olduğu iletisi verdi. Strasbourg kulislerinde Avrupa devletlerinin bu iki evrakta somut adım atmadan evvel Türkiye’deki seçim sonuçlarını bekleme eğiliminde oldukları yorumları da yapılıyor.
Komite Demirtaş ve Kavala evraklarını haziran ayında yine görüşecek. (DW Türkçe)